sudo

sudo służy do uruchamiania pojedynczych poleceń z uprawnieniami innego użytkownika, zwykle root. Działa na podstawie reguł zapisanych w pliku konfiguracyjnym /etc/sudoers, które określają, kto może uruchamiać jakie polecenia i na czyim koncie.

Zastosowania: administracja systemem, instalowanie oprogramowania, zmiana konfiguracji systemowej, wykonywanie operacji wymagających wyższych uprawnień.
Dostępność: wszystkie dystrybucje Linux, systemy Unix, macOS (z wbudowanym sudo).

Składnia

sudo [opcje] polecenie [argumenty]

Warianty wywołania: pojedyncze polecenie, sekwencja poleceń z łącznikiem && lub ;, uruchamianie powłoki z uprawnieniami innego użytkownika.
Najczęstsze opcje: -u, -i, -s, -k, -l.

Parametry

Parametr	Opis
`polecenie [argumenty]`	Polecenie do wykonania z podwyższonymi uprawnieniami.
`-u użytkownik`	Wskazuje konto użytkownika, jako które zostanie uruchomione polecenie (domyślnie `root`).
`-i`	Uruchamia powłokę logowania jako docelowy użytkownik.
`-s`	Uruchamia interaktywną powłokę bez pełnego logowania.
`-k`	Unieważnia zapamiętane uwierzytelnienie, wymuszając ponowne podanie hasła.
`-l`	Wyświetla listę dozwolonych (lub zabronionych) poleceń dla bieżącego użytkownika.
`-v`	Odświeża czas ważności uwierzytelnienia, nie uruchamiając polecenia.

Przykłady użycia

# Uruchomienie polecenia z uprawnieniami administratora
sudo apt update

# Wykonanie polecenia jako inny użytkownik
sudo -u jan ls /home/jan

# Uruchomienie powłoki logowania jako root
sudo -i

Uwagi

Plik /etc/sudoers powinien być edytowany wyłącznie za pomocą visudo, aby uniknąć błędów składniowych.
Czas ważności uwierzytelnienia zależy od konfiguracji (domyślnie ok. 5 minut bezczynności).
Zbyt szerokie reguły w sudoers mogą stanowić ryzyko bezpieczeństwa.
Na macOS sudo jest wbudowane i działa podobnie, ale integruje się z mechanizmami systemowymi.

Najczęściej spotykane błędy i jak je naprawić

Błąd / Komunikat	Przyczyna	Rozwiązanie
`user is not in the sudoers file`	Brak odpowiedniego wpisu w `/etc/sudoers`.	Dodaj użytkownika do grupy sudo/admin lub zmodyfikuj sudoers przez `visudo` jako root.
`Sorry, try again.`	Niepoprawne hasło.	Upewnij się, że podajesz hasło swojego konta, a nie docelowego użytkownika.
`sudo: command not found`	Brak zainstalowanego pakietu sudo.	Zainstaluj pakiet sudo (np. `apt install sudo`).
`permission denied` mimo sudo	Komenda jest blokowana przez sudoers lub SELinux/AppArmor.	Sprawdź konfigurację sudoers oraz reguły bezpieczeństwa systemu.

Linki i źródła

man sudo – oficjalna dokumentacja.
sudoers Manual – opis konfiguracji sudo.
Projekt sudo – strona główna narzędzia.