free

free – narzędzie raportujące ilość dostępnej, używanej i zbuforowanej pamięci RAM oraz przestrzeni wymiany (swap).
Pomaga w diagnozowaniu wykorzystania pamięci przez system i procesy, wykrywania wycieków pamięci, monitorowania zasobów w czasie rzeczywistym.
Dostępne w pakiecie procps-ng, domyślnie zainstalowane w większości dystrybucji Linux (Ubuntu, Debian, Fedora, Arch itd.).

Składnia

free [opcje]

Dane pochodzą z /proc/meminfo.
Wyjście może być prezentowane w bajtach, kilobajtach, megabajtach lub gigabajtach.

Parametry

Parametr	Opis
`-b/-k/-m/-g`	Jednostki: bajty / KB / MB / GB (domyślnie: KB)
`-h`	Format przyjazny dla człowieka (np. 1.2G, 512M)
`-t`	Dodaje wiersz z sumaryczną pamięcią (RAM + swap)
`-s N`	Odświeżanie co N sekund (tryb ciągły)
`-c N`	Liczba iteracji w trybie ciągłym (z `-s`)
`--si`	Używa jednostek 1000 (zamiast 1024)
`--help`	Wyświetla pomoc
`--version`	Pokazuje wersję programu

Przykłady użycia

# 1. Wyświetl użycie pamięci w czytelnym formacie
free -h

# 2. Monitoruj pamięć co 5 sekund (3 iteracje)
free -h -s 5 -c 3

# 3. Pokaż jednostki w MB
free -m

# 4. Dodaj podsumowanie całkowite
free -t -h

Pierwszy przykład pokazuje przejrzyste dane (czytelne dla człowieka).
Drugi umożliwia monitorowanie zmian w czasie.
Trzeci pozwala porównać wyniki w MB, przydatne np. do raportowania.
Czwarty dodaje wiersz sumujący RAM i swap.

Uwagi

Wartości „used” i „available” różnią się – Linux buforuje wolną pamięć; kolumna „available” odzwierciedla faktyczną ilość pamięci, którą można wykorzystać.
Narzędzie free nie pokazuje pamięci używanej przez konkretne procesy – do tego służy top, htop, ps, smem.
Niektóre wersje starszych dystrybucji mogą nie obsługiwać opcji -h lub --si – sprawdź wersję free --version.

Najczęściej spotykane błędy i jak je naprawić

Błąd / Komunikat	Przyczyna	Rozwiązanie
`invalid option`	Nieobsługiwany przełącznik	Sprawdź wersję narzędzia, użyj `--help`
Wartości nieczytelne	Brak `-h` lub złe jednostki	Użyj `free -h` lub `-m` dla MB
Brak aktualizacji	Użyto `free` bez `-s`	Dodaj `-s N` dla trybu ciągłego

Linki i źródła

man free – dokumentacja polecenia.
procps-ng Git repository – źródła narzędzia.
Linux Handbook – Using free – praktyczne zastosowania.