dpkg

dpkg – główny backend systemu zarządzania pakietami Debiana (oraz Ubuntu, Linux Mint, Kali Linux i innych), obsługujący instalację, usuwanie, rozpakowywanie, konfigurację i zapytania dotyczące plików .deb.
Działa bezpośrednio na lokalnej bazie /var/lib/dpkg/ i nie pobiera zależności (od tego są front‑endy, np. apt, aptitude).
Przydatny do instalacji pakietów spoza repozytorium, debugowania błędów zależności, tworzenia własnych paczek i skryptów post‑instalacyjnych.

Składnia

dpkg [opcje] plik.deb              # operacje na pliku pakietu

dpkg [opcje] <nazwa-pakietu>       # operacje na zainstalowanym pakiecie

Większość czynności wymaga uprawnień administratora (sudo).
Flagi rozpoczynające się -i, -r, -P, -L wskazują tryb działania; można łączyć z parametrami (np. --force-confnew).

Parametry

Parametr	Opis
`-i, --install <plik.deb>`	Instaluje i konfiguruje pakiet z pliku.
`-r, --remove <pakiet>`	Usuwa pakiet, pozostawiając pliki konfiguracyjne.
`-P, --purge <pakiet>`	Usuwa pakiet wraz z plikami konfiguracyjnymi.
`-L, --listfiles <pakiet>`	Wypisuje listę plików należących do zainstalowanego pakietu.
`-l, --list <wzorzec>`	Listuje zainstalowane pakiety pasujące do wzorca glob.
`-s, --status <pakiet>`	Pokazuje status (installed, half-configured, deinstalled).
`-I, --info <plik.deb>`	Wyświetla metadane pakietu znajdującego się w pliku.
`-x, --extract <plik.deb> <katalog>`	Rozpakowuje zawartość pakietu bez instalacji.
`--unpack <plik.deb>`	Rozpakowuje, ale nie konfiguruje (często do debugu).
`--configure <pakiet>`	Wykonuje skrypty `postinst` na wstępnie rozpakowanym pakiecie.
`-S, --search <plik>`	Szuka, który pakiet dostarcza wskazany plik ścieżki.
`--force-*`	Ignoruje określone błędy (np. `--force-depends`).
`--audit`	Wypisuje nieskonfigurowane lub częściowo usunięte pakiety.
`--get-selections`	Eksport listy pakietów z ich stanem (do backupu).
`--set-selections`	Import listy stanów pakietów (`dpkg --set-selections < lista`).
`--merge-avail`	Aktualizuje bazę dostępnych pakietów z pakietów `Packages`.

Przykłady użycia

# 1. Instalacja lokalnego pakietu .deb
sudo dpkg -i google-chrome-stable_current_amd64.deb

# 2. Poprawienie zależności po instalacji .deb (typowy krok)
sudo apt-get -f install   # apt dobierze brakujące zależności

# 3. Rozpakowanie pakietu do katalogu ./tmp
mkdir tmp && dpkg -x sample.deb tmp/

# 4. Sprawdzenie, który pakiet dostarcza /usr/bin/ls
 dpkg -S /usr/bin/ls       #=> coreutils: /usr/bin/ls

# 5. Całkowite usunięcie (purge) wraz z konfiguracją
sudo dpkg -P apache2

Uwagi

Baza pakietów: Pliki status, available i info/*.list w /var/lib/dpkg/; uszkodzenie wymaga ręcznej naprawy lub kopii zapasowej.
Lock file: Równoległe instancje dpkg/apt są blokowane przez /var/lib/dpkg/lock-frontend; nie zabijaj procesu w trakcie instalacji.
Force options: Opcje --force-* mogą złamać system zależności – używaj jedynie przy świadomości konsekwencji.
Front‑endy: apt, aptitude i synaptic korzystają z dpkg, ale oferują rozwiązywanie zależności i repozytoria HTTP/HTTPS.
Kopia listy pakietów: dpkg --get-selections + dpkg --set-selections to prosty sposób klonowania systemu na nową maszynę.

Najczęściej spotykane błędy i jak je naprawić

Błąd / Komunikat	Przyczyna	Rozwiązanie
`dpkg was interrupted, you must manually run 'sudo dpkg --configure -a'`	Przerwana instalacja lub brak zasilania	Uruchom zalecane polecenie, następnie `apt-get -f install`.
`dependency problems – leaving unconfigured`	Brakujące lub niezgodne zależności	Użyj `sudo apt-get -f install` lub zainstaluj brakujące pakiety.
`dpkg: error processing archive ... (--install): package architecture (i386) does not match system (amd64)`	Paczka dla innej architektury	Pobierz wersję odpowiednią dla swojego systemu lub dodaj architekturę (`dpkg --add-architecture`).
`Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), is another process using it?`	Inny proces `apt/dpkg` aktywny	Poczekaj aż zakończy, lub zabij bezpiecznie, usuń plik lock (ostateczność).

Linki i źródła

man dpkg – oficjalna dokumentacja.
Debian Handbook – dpkg – szczegółowy opis.
Debian Wiki – dpkg – FAQ i wskazówki.